YEDİSU SEGMENTİNDE ÖNEMLİ SİSMİK BOŞLUKLAR VAR
Bingöl Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölümünden Dr. Öğretim Üyesi Kemal Kıranşan, deprem uzmanların sık sık 7 üzerinde deprem meydana geleceğini belirttiği Yedisu havzası ile ilgili araştırma yaptı.
Kıranşan’ın “Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) Üzerinde Yer Alan Yedisu Havzası (Bingöl) ve Çevresinde Aktif Tektonizmanın Jeomorfolojik Verilerle Belirlenmesi” başlıklı çalışması, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisinde yayımlandı.
Türkiye’de Neotektonik dönemde oluşmuş en önemli yapılardan biri olan Kuzey Anadolu Fay Zonunun (KAFZ), doğuda Karlıova Üçlü Eklemi (KÜE)’nden başlayarak batıya doğru Saroz Körfezi’ne kadar devam eden ve yaklaşık olarak 1400 km uzunluğunda sağ yanal doğrultu atımlı aktif bir fay zonu olduğu belirtilen araştırmada, şu bilgilere yer verildi: “Varlığı ve etkinliği 27 Aralık 1939 Erzincan depremi ile ortaya çıkan KAFZ hakkında araştırmalar bu dönemden günümüze kadar yapılmaya başlanmıştır.
Son 60 senede üzerinde büyük depremlerin meydana geldiği KAFZ, tek bir kayma düzlemi olmayıp aksine birçok fay kollarından oluşan ve 500-1000 m ile 8-10 km genişliğinde uzanan bir fay zonu biçimindedir.
KAFZ, Karlıova Üçlü Eklemi’nden batıya doğru depremlerle kırılarak ilerlemiş ve 200.000 yıl önce Marmara’ya ulaşmıştır. KAFZ’ın doğudan batıya doğru depremlerle kırılarak ilerleme düzenini hem tarihsel dönem depremleri ve hem de aletsel dönem depremlerinde görmek mümkündür. Tarihsel dönemler içerisinde ilk olarak sistemli bir şekilde deprem aktiviteleri M.S 29 ile M.S 155 yılları arasında Refahiye’den batıya doğru 1000 km’lik alanda yıkıcı depremlerle görülmüştür. Aletsel dönemde ise 1939 Erzincan depremi ve 1999 Kocaeli ve Düzce depremleri ile 60 yıllık bir dönemde KAFZ, doğudan batıya doğru kırılarak ilerlemiştir. KAFZ içerinde deprem meydana gelmemiş önemli sismik boşluklar 110 km uzunluğundaki AdalarAvcılar-Kumburgaz segmentleri ve 70-80 km uzunluğundaki Yedisu segmentidir.”
-YEDİSU SEGMENTİ BİR KOLDAN DEĞİL, BİRÇOK KOLDAN OLUŞUYOR-
Araştırmanın, sonuç kısmında şu ifadelere yer verildi: “KAFZ’nun doğu bölümünde yer alan Yedisu Segmenti Erzincan’ın Üzümlü ilçesi ile Bingöl’ün Yedisu ilçesi arasında yaklaşık olarak 70 km uzunluğunda olup KAFZ’nun önemli sismik boşluklarından biridir. Türkiye’nin Doğu Anadolu Bölgesi’nin Yukarı Fırat Bölümü içerisinde yer alan Yedisu Havzası, Türkiye’nin önemli aktif fay zonlarından biri olan Kuzey Anadolu Fay Zonu (KAFZ) üzerinde meydana gelmiş çek-ayır tipi bir tektonik havza özelliğindedir.
Yedisu Havzası ve çevresinde Yedisu Segmenti ve onun tali kollarının aktifliğini ortaya koyan çok sayıda jeomorfolojik veriler (basınç sırtları, fay diklikleri, kapatıcı sırtlar, asılı vadiler, ötelenmiş dereler, alüvyal yelpazeler, heyelanlar ve taraçalar) elde edilmiştir. Havzanın güneyinde yer alan alüvyon yelpazelerinin kuzeyde yer alanlara göre daha fazla eğim ve yükselti değerlerine sahip olması tektonizmanın havzanın güney kesiminde kuzeye göre daha aktif olduğunu göstermiştir. Yedisu Havzası’nda yer alan Perisuyu Çayı ve kolları üzerinde bulunan taraçalar aktif tektonizma sonucunda deforme olmuş ve tali kollar üzerinde çok sayıda dere atımları meydana gelmiştir. Yine havza ve çevresinde aktif tektonizmanın tetiklediği birçok heyelan oluşmuştur. Yedisu Havzası ve çevresinde aktif tektonizmayı gösteren çok sayıda morfotektonik birimlerin olması, Perisuyu Çayı’nın tali kolları üzerinde çok sayıda dere atımlarının görülmesi, çalışma sahasının kuzey ve güneyinde yer alan havzalara uygulanan jeomorfometrik indislerde aktif tektonizmayı ortaya koyan verilerin bulunması, aletsel dönemde küçük ve orta ölçekli depremlerin meydana gelmiş olması, gibi tüm bu bilgi ve bulgulara göre Yedisu Havzası ve çevresinde KAFZ’nun Yedisu Segmenti’nin tek bir koldan oluşmadığı aksine birçok koldan oluşan bir fay zonu şeklinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum herhangi bir sahada aktif fayların belirlenmesinde jeomorfolojik verilerin daha çok göz önünde bulundurulması gerektiğini ortaya koymuştur. Ayrıca bu çalışmada elde edilmiş sonuçlar, Türkiye’de KAFZ üzerinde iki önemli sismik boşluklardan biri olan ve kırılma potansiyeli çok yüksek olan Yedisu Sismik Boşluğu için çok önemlidir. Yine Yedisu Havzası ve çevresinde Yedisu Segmenti için elde edilmiş olan bu sonuçlar, tüm kamu ve özel kurumlar tarafından sahada yapılması düşünülen planlama ve uygulamalarda göz önünde bulundurulması gerekmektedir.”